Galaxy Digital cảnh báo Layer-2 chỉ “hút máu” Ethereum

Trưởng bộ phận nghiên cứu của Galaxy Digital, Alex Thorn, đã thổi bùng một cuộc tranh luận mới về mô hình kinh tế roll-up của Ethereum vào ngày 7 tháng 8 với cáo buộc các mạng Layer-2 hàng đầu hút giá trị từ chuỗi chính trong khi để các holder ETH nhận lại “chỉ vài xu lẻ”.

Trong một chuỗi bài viết (thread) trên X (Twitter), Thorn cho rằng: “Sau ngần ấy năm, cộng đồng Ethereum dường như vẫn chấp nhận việc hầu hết người dùng đang hoạt động trên các L2 tập trung, được kiểm soát bởi một công ty hoặc quỹ duy nhấ. Rất ít giá trị quay trở lại cho holder ETH, thật đáng buồn!”

after all these years, the ethereum community is apparently fine that most users are operating on centralized L2s controlled by single companies or foundations

very little value accrual back to ETH holders. most L2s don’t even stake back the ETH they collect in fees!

sad!

— Alex Thorn (@intangiblecoins) August 6, 2025

Ethereum L2: Tập trung, siêu lợi nhuận, và rút cạn ETH

Theo Thorn, các roll-up hiện đang kiếm từ 100.000 đến 400.000 USD phí mỗi ngày, nhưng chỉ trả chưa đến 10.000 USD mỗi ngày cho Ethereum để lưu trữ dữ liệu. Trong đó, ông chỉ ra Base - roll-up OP Stack của Coinbase - là ví dụ rõ nhất. Trong 180 ngày qua, Base chỉ trả 3,05 triệu USD cho Ethereum L1, trong khi đó lại gửi 4,4 triệu USD cho Optimism Collective (đơn vị cấp phép code).

Ngoài ra, các con số trong báo cáo của Coinbase còn cho thấy tình hình rõ hơn: Trong quý 2 năm 2025, Base thu 14,9 triệu USD phí từ người dùng, tuy nhiên họ chỉ tốn 443.000 USD cho phí dữ liệu Ethereum, và trả tới 2,16 triệu USD tiền bản quyền cho Optimism.

“Base trả nhiều tiền hàng ngày cho Optimism Collective hơn tổng số tiền tất cả L2 (kể cả Base) trả cho Ethereum L1,” Thorn viết, gọi đây là một “món kinh doanh siêu hời”

Đáng chú ý, cùng quý 2, Coinbase mua 2.509 BTC trị giá 247 triệu USD. Thorn đặt câu hỏi: “Liệu Coinbase đang hút giá trị từ Ethereum và dùng số tiền đó để mua Bitcoin?”.

Để củng cố lập luận của Thorn, một bài đăng trên X của Coinbase ngày 31 tháng 7 cũng xác nhận điều này: họ đang nắm 11.776 BTC với giá vốn 740 triệu USD, hiện trị giá 1,26 tỷ USD.

Đọc thêm: Ethereum bùng nổ giao dịch giữa tâm bão staking với SEC

Vitalik đưa ra lộ trình kỹ thuật cho Layer-2

Trong khi Thorn tập trung vào khía cạnh kinh tế và quản trị, đồng sáng lập Ethereum Vitalik Buterin lại chia sẻ một lộ trình kỹ thuật về trải nghiệm người dùng L2: nhiều L2 lớn đã đạt “stage 1”. Trong đó, mục tiêu tiếp theo là thời gian rút tiền gốc dưới 1 giờ (hướng tới một slot duy nhất)

Điều này được kích hoạt bởi ZK proofs thay vì cơ chế optimistic vốn cần thời gian challenge kéo dài 1 tuần. “Chờ cả tuần để rút là quá lâu… Điều này khuyến khích dùng các giải pháp có giả định tin cậy không chấp nhận được, làm mất đi ý nghĩa của L2,” ông viết.

Amazing to see so many major L2s now at stage 1.

The next goal we should shoot for is, in my view, fast (<1h) withdrawal times, enabled by validity (aka ZK) proof systems.

I consider this even more important than stage 2.

Fast withdrawal times are important because waiting a… https://t.co/YZs2hQ3Wrn

— vitalik.eth (@VitalikButerin) August 6, 2025

Vitalik kêu gọi xây dựng hệ thống proof lai (ZK + OP + TEE hoặc biến thể) để vừa nhanh vừa giữ được tính không cần kiểm tra (trustless). Ông thừa nhận ZK proofs hiện vẫn tốn kém, nhưng dự đoán sắp tới sẽ gộp nhiều proof của roll-up thành một, upload “mỗi slot một lần”, giúp thanh khoản cross-L2 gần như tức thì và giữ Ethereum là trung tâm thanh toán và phát hành tài sản.

Đọc thêm: Dự đoán giá Ethereum: Phân tích từ biểu đồ cầu vồng và các chỉ báo kỹ thuật

Quan điểm trái ngược về kinh tế và kỹ thuật

Hiện tại, khoảng cách giữa hai quan điểm vẫn rất lớn:

• Thorn cho rằng mô hình hiện tại là hút máu: các blockchain Layer-2 tập trung giữ lợi nhuận, trả rất ít cho staker, và quyền quản trị nằm trong tay các ủy ban công ty thay vì validator permissionless.

• Vitalik tin rằng giải pháp nằm ở đột phá kỹ thuật: loại bỏ nút thắt 1 tuần đang giữ vốn kẹt trên Layer-2, từ đó cải thiện sự liên kết kinh tế.

Ai đúng có thể sẽ phụ thuộc vào việc các roll-up tiếp theo triển khai ZK rẻ nhanh đến đâu - và liệu người dùng có chờ để nâng cấp hay vẫn tiếp tục đổ tiền vào các blockchain Layer-2 lợi nhuận cao trong lúc chờ đợi.