Trong thế giới crypto, không có bí ẩn nào lớn hơn danh tính của Satoshi Nakamoto. Một lập trình viên thiên tài, một nhà mật mã học lỗi lạc, hay một bóng ma kỹ thuật số đã trao cho thế giới một hệ thống tài chính phi tập trung hoàn hảo rồi biến mất không một dấu vết. Nhưng giữa sự ngưỡng mộ dành cho tầm nhìn của Satoshi, một giả thuyết gai góc vẫn âm ỉ tồn tại: Liệu Bitcoin có phải là một sản phẩm được tạo ra từ những hành lang quyền lực nhất của nước Mỹ?
Giả thuyết này nghe có vẻ giống như một bộ phim kinh dị chính trị, nhưng khi xem xét kỹ lưỡng, nó được xây dựng trên những lập luận không hề đơn giản.
Đọc thêm: Pennsylvania đề xuất lệnh cấm quan chức công sở hữu Bitcoin và tiền điện tử
Một trong những luận điểm chính ủng hộ giả thuyết này đến từ sự hoàn hảo gần như tuyệt đối của Bitcoin ngay từ khi ra đời. Whitepaper năm 2008 và những dòng code đầu tiên đã giải quyết được "bài toán các vị tướng Byzantine" một cách xuất sắc, một vấn đề mà các nhà khoa học máy tính hàng đầu đã vật lộn trong nhiều thập kỷ.
Việc một cá nhân ẩn danh có thể một mình tạo ra một kiệt tác kết hợp giữa mật mã học, kinh tế học và lý thuyết trò chơi tinh vi đến vậy khiến nhiều người hoài nghi. Nó gợi ý về một đội ngũ với nguồn lực dồi dào, kiến thức chuyên sâu ở nhiều lĩnh vực - một mô hình hoạt động rất giống với các cơ quan nghiên cứu cấp cao của chính phủ như DARPA, nơi đã khai sinh ra Internet.
Hồ sơ của Patrick Witt, người kế nhiệm chiếc ghế Giám đốc Điều hành Hội đồng Cố vấn của Tổng thống về Tài sản Kỹ thuật số tại Nhà Trắng của Bo Hines (người hiện tại là tân Cố Vấn của Tether) là một nhân sự cũ của DARPA.
Hơn nữa, thời điểm Bitcoin xuất hiện cũng vô cùng đáng ngờ. Nó được công bố vào cuối năm 2008 và khối nguyên thủy (genesis block) được khai thác vào đầu năm 2009, ngay giữa đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu do hệ thống ngân hàng Mỹ gây ra.
Phải chăng đây là một sự trùng hợp ngẫu nhiên? Hay đó là một "kế hoạch B" có chủ đích, một chiếc phao cứu sinh được tung ra bởi chính quốc gia có hệ thống tài chính đang lung lay? Một hệ thống mới, hoạt động trên một sân chơi mới, nơi Mỹ có thể thiết lập lại các quy tắc và duy trì sự thống trị tài chính của mình trong kỷ nguyên số.
Đọc thêm: Nhà đầu tư Bitcoin mất trắng 91 triệu USD chỉ với một giao dịch trên mạng xã hội
Những người theo thuyết này còn chỉ ra một tài liệu được công bố bởi Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA) vào năm 1996, có tựa đề "How to Make a Mint: The Cryptography of Anonymous Electronic Cash". Tài liệu này đã mô tả một hệ thống tiền điện tử ẩn danh sử dụng các nguyên tắc mật mã khóa công khai rất giống với Bitcoin. Sự tương đồng này có phải chỉ là một sự phát triển tự nhiên của công nghệ, hay là bằng chứng cho thấy NSA đã nghiên cứu ý tưởng này từ rất lâu trước khi Satoshi Nakamoto xuất hiện?
Một bài báo vào năm 1996 cho thấy NSA đang nghiên cứu tạo ra một đồng tiền mã hoá ẩn danh và SHA-256 (đây là hàm băm mật mã được áp dụng cho việc khai thác Bitcoin) đặc biệt hơn khi bài báo này có sự đóng góp của cái tên "Tatsuaki Okamoto", đây đang được dư luận xem là tiền thân của cái tên Satoshi Nakamoto. Ảnh gốc: Csail
Tuy nhiên, đó mới chỉ là một nửa của câu chuyện. Phía bên kia của cuộc tranh luận cũng có những lập luận phản bác vô cùng mạnh mẽ, và chúng đánh thẳng vào trái tim của hệ tư tưởng đã khai sinh ra Bitcoin.
Lập luận phản bác lớn nhất chính là việc toàn bộ triết lý của Bitcoin mang đậm tinh thần "cypherpunk", một tinh thần chống lại sự kiểm soát của chính phủ và các định chế tài chính tập trung. Các cypherpunk tin vào việc sử dụng mật mã học mạnh mẽ để bảo vệ quyền riêng tư và trao quyền cho cá nhân.
Dòng thông điệp được Satoshi nhúng vào khối nguyên thủy của Bitcoin là minh chứng hùng hồn nhất cho điều này: "The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks". Đây không chỉ là một dòng ghi chú về thời gian, nó là một lời bình luận chính trị, một cái tát thẳng vào hệ thống tài chính truyền thống và hành động cứu trợ các ngân hàng của chính phủ.
Sẽ thật phi lý nếu một cơ quan chính phủ Mỹ lại tạo ra một công cụ với thông điệp khai sinh là chống lại chính sách của thế giới tài chính mà họ đang thống trị.
Dòng thông điệp "The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks" được Satoshi nhúng vào khối nguyên thủy của Bitcoin.
Bên cạnh đó, bản chất mã nguồn mở của Bitcoin cũng là một rào cản lớn cho giả thuyết về sự can thiệp của chính phủ. Toàn bộ mã nguồn của Bitcoin là công khai. Bất kỳ ai trên thế giới có đủ kiến thức đều có thể xem xét, kiểm tra và phân tích từng dòng lệnh.
Trong suốt hơn một thập kỷ, hàng ngàn lập trình viên và chuyên gia bảo mật tài năng đã làm điều đó. Nếu có bất kỳ "cửa hậu" (backdoor) hay cơ chế kiểm soát bí mật nào được cài cắm bởi một cơ quan tình báo, khả năng cao là nó đã bị phát hiện từ lâu. Một dự án tối mật của chính phủ sẽ không bao giờ được xây dựng trên sự minh bạch triệt để như vậy.
Đọc thêm: Metaplanet mạnh tay chi 93 triệu USD để mua thêm Bitcoin
Quá trình phát triển ban đầu của Bitcoin cũng không cho thấy dấu hiệu của một chiến dịch được nhà nước hậu thuẫn. Satoshi Nakamoto đã tương tác công khai trên các diễn đàn và email list về mật mã học. Ông đã tranh luận, tiếp thu ý kiến và cộng tác với những người tiên phong khác như Hal Finney hay Gavin Andresen. Đó là hình ảnh của một dự án cộng đồng, được xây dựng từ dưới lên, chứ không phải một sản phẩm được thiết kế hoàn hảo và áp đặt từ trên xuống bởi một tổ chức quyền lực.
Hal Finney, người được cho là một trong những người tạo ra Bitcoin.
Và có lẽ, câu hỏi quan trọng nhất để phản biện lại giả thuyết này là: Tại sao Mỹ lại muốn tạo ra một thứ có khả năng thách thức quyền lực tối thượng của đồng đô la? Vị thế bá chủ toàn cầu của Hoa Kỳ gắn liền với vị thế của đồng đô la như một đồng tiền dự trữ của thế giới.
Việc tạo ra một loại tài sản phi quốc gia, phi tập trung, không thể kiểm soát và có khả năng trở thành một kho lưu trữ giá trị toàn cầu chẳng khác nào hành động "tự bắn vào chân mình". Nó đi ngược lại với mọi lợi ích chiến lược mà nước Mỹ đã dày công xây dựng trong suốt thế kỷ qua.
Góc nhìn thứ ba: Một vũ khí không chủ đích?
Khi cả hai luồng lập luận ủng hộ và phản đối đều có những điểm hợp lý, có lẽ sự thật nằm ở một khu vực phức tạp hơn. Một góc nhìn khác cho rằng, ngay cả khi chính phủ Mỹ không tạo ra Bitcoin, họ hoàn toàn có thể đang biến nó thành một công cụ phục vụ cho lợi ích của mình.
Hãy nghĩ về Internet. Nó vốn là một dự án của DARPA (Bộ Quốc phòng Mỹ) nhưng đã phát triển vượt xa mục đích ban đầu và trở thành một không gian toàn cầu. Dù vậy, không thể phủ nhận rằng nước Mỹ vẫn có một tầm ảnh hưởng khổng lồ lên Internet thông qua việc kiểm soát các tập đoàn công nghệ lớn, các hạ tầng máy chủ và các tổ chức quản lý tên miền.
Điều tương tự có thể đang xảy ra với Bitcoin. Dù không khai sinh ra nó, Mỹ đang dần tạo ra một "vùng ảnh hưởng" xung quanh hệ sinh thái Bitcoin. Họ đi đầu trong việc tạo ra các khung pháp lý cho tiền điện tử. Các sàn giao dịch lớn nhất và tuân thủ quy định nhất như Coinbase đều đặt tại Mỹ.
Làn sóng các quỹ Bitcoin ETF giao ngay được Phố Wall chấp nhận đã hợp pháp hóa Bitcoin như một loại tài sản đầu tư chính thống trong mắt giới tài chính Mỹ. Phần lớn các công ty khai thác Bitcoin niêm yết đại chúng cũng nằm ở Bắc Mỹ.
Băng rôn của công ty ProShares trong giai đoạn chuẩn bị thành lập quỹ ETF Bitcoin, khởi đầu cho làn sóng ETF Bitcoin trên toàn nước Mỹ.
Bằng cách kiểm soát các "điểm nghẽn" này - nơi thế giới crypto giao thoa với thế giới tài chính truyền thống - Hoa Kỳ có thể thực thi các lệnh trừng phạt, theo dõi các giao dịch và định hình hướng phát triển của ngành công nghiệp. Theo kịch bản này, Bitcoin không phải là một vũ khí được chế tạo trong bí mật, mà là một công cụ mạnh mẽ được tìm thấy và đang được mài giũa để phục vụ cho các mục tiêu địa chính trị.
Kết luận
Cuối cùng, câu hỏi "Liệu Satoshi và Bitcoin có phải là vũ khí tài chính của Mỹ không?" có lẽ sẽ không bao giờ có một câu trả lời đen trắng rõ ràng, ít nhất là cho đến khi danh tính thực sự của Satoshi được tiết lộ. Giả thuyết về một dự án bí mật của chính phủ vẫn tồn tại với những cơ sở hấp dẫn, nhưng nó cũng vấp phải những mâu thuẫn sâu sắc về triết lý và bản chất của chính Bitcoin.
Tuy nhiên, có một điều chắc chắn: Bất kể nguồn gốc của nó là gì, Bitcoin đã trở thành một lực lượng không thể xem thường trên bàn cờ địa chính trị toàn cầu. Cuộc chiến thực sự hiện nay có lẽ không phải là về quá khứ ai đã tạo ra nó, mà là về tương lai ai sẽ kiểm soát và gây ảnh hưởng lên nó.
Và trong cuộc chiến đó, không nghi ngờ gì nữa, nước Mỹ đang là một người chơi trung tâm. Bí ẩn về Satoshi có thể sẽ mãi là một huyền thoại, nhưng cuộc đấu tranh giành quyền lực trên di sản của ông thì đang diễn ra vô cùng thật.
