Bước ngoặt lớn cho thị trường tài sản số

Đây không chỉ là cú hích lớn cho đổi mới tài chính mà còn là phép thử cho năng lực giám sát, quản lý và sự trưởng thành của toàn ngành.

Bối cảnh: Tài sản số toàn cầu và áp lực hội nhập

Trong hơn một thập kỷ qua, tài sản số đã vươn mình từ một lĩnh vực ngách thành một thị trường toàn cầu trị giá hàng nghìn tỷ USD. Bitcoin, Ethereum và hàng loạt tài sản khác không chỉ là công cụ đầu cơ mà còn dần được công nhận trong nhiều lĩnh vực: thanh toán, lưu trữ giá trị, huy động vốn và tài chính phi tập trung (DeFi).

Theo báo cáo của Chainalysis, năm 2024, khối lượng giao dịch toàn cầu đạt hơn 8.000 tỷ USD, trong đó khu vực châu Á – Thái Bình Dương chiếm gần 25%. Các nước trong khu vực như Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản đã nhanh chóng ban hành khung pháp lý, tạo sân chơi minh bạch cho doanh nghiệp và nhà đầu tư.

Trong khi đó, Việt Nam dù có mức độ chấp nhận tài sản số cao (theo Statista, Việt Nam nằm trong top 3 toàn cầu về tỷ lệ dân số sở hữu crypto, với hơn 20 triệu người dùng) nhưng đến nay vẫn chưa có khung pháp lý chính thức. Điều này khiến thị trường rơi vào tình trạng “nửa sáng – nửa tối”: nhu cầu lớn, giao dịch sôi động, nhưng thiếu an toàn, dễ phát sinh rủi ro cho cả nhà đầu tư và hệ thống tài chính.

Chính vì vậy, dự kiến nghị quyết của Chính phủ sẽ sớm triển khai thí điểm 5 sàn giao dịch tài sản số tại hai trung Trung tâm Tài chính Quốc tế Việt Nam được coi là bước đi mang tính lịch sử, đưa Việt Nam từ vị thế “người ngoài cuộc” tiến gần hơn đến sân chơi toàn cầu.

Khung pháp lý mới: Tín hiệu mạnh mẽ từ Chính phủ

Bộ Tài chính đang hoàn thiện dự thảo nghị quyết về thí điểm thị trường tài sản số, dự kiến trình Chính phủ ban hành ngay trong tháng 8/2025. Điểm đáng chú ý, đây không phải chỉ là một quy định hành chính, mà là khung pháp lý đầu tiên dành riêng cho tài sản số tại Việt Nam. Nó đặt nền móng cho việc quản lý, giám sát và phát triển thị trường một cách có hệ thống, thay vì để hoạt động giao dịch diễn ra tự phát như hiện nay.

Theo định hướng, nghị quyết sẽ đưa ra nguyên tắc “quản lý có kiểm soát”: cho phép phát triển nhưng gắn với trách nhiệm pháp lý rõ ràng. Mục tiêu kép được xác định là:

• Bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư – tránh tình trạng thua lỗ do lừa đảo, sàn “ma”, hay thất thoát tài sản.
  

•  Xây dựng niềm tin thị trường – tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước và quốc tế tham gia một cách minh bạch, tuân thủ pháp luật.
  

Nói cách khác, thay vì cấm đoán hay thả nổi, Chính phủ chọn cách đi “chậm mà chắc”, đảm bảo sự cân bằng giữa đổi mới và an toàn.

Điều kiện khắt khe: Vốn điều lệ 10.000 tỷ, công nghệ an toàn cấp độ 4

Dự thảo nghị quyết quy định rõ chỉ những tổ chức đủ năng lực tài chính, công nghệ và quản trị mới được tham gia thí điểm:  

Yêu cầu vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng – con số này cao gấp nhiều lần so với yêu cầu của các công ty chứng khoán hay fintech thông thường, thể hiện quyết tâm chỉ chọn những doanh nghiệp “tay to” đủ sức chịu trách nhiệm. 

Hệ thống công nghệ phải đạt chuẩn an toàn thông tin cấp độ 4 – tương đương với yêu cầu bảo mật của các ngân hàng lớn, nhằm ngăn chặn tấn công mạng, bảo vệ tài sản khách hàng. 

Quy trình KYC (Know Your Customer) và AML (Anti-Money Laundering) toàn diện – để kiểm soát rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố và các hoạt động phi pháp khác.

Nếu nhìn vào thị trường quốc tế, yêu cầu này thậm chí còn cao hơn một số quốc gia. Điều đó phản ánh chiến lược “ưu tiên an toàn hơn tốc độ”: tránh để thị trường non trẻ rơi vào cảnh hỗn loạn như sự sụp đổ của Mt.Gox năm 2014 hay FTX năm 2022, khi hàng tỷ USD tài sản nhà đầu tư bốc hơi chỉ sau một đêm.

Doanh nghiệp Việt nhập cuộc: Sự chuẩn bị đã sẵn sàng

Theo nguồn tin, một số doanh nghiệp công nghệ và công ty chứng khoán lớn tại Việt Nam đã được lựa chọn trong danh sách thí điểm.

Ông Mai Huy Tuần – Tổng Giám đốc SSID – chia sẻ rằng đơn vị này đã hoàn thiện hạ tầng công nghệ, quy trình vận hành và khung quản trị để đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế. “Chúng tôi xác định đây là một cuộc chơi dài hạn. Việc thí điểm không chỉ là cơ hội, mà còn là trách nhiệm trong việc xây dựng một thị trường tài sản số minh bạch, an toàn cho nhà đầu tư Việt Nam,” ông nói.

Điều này cho thấy, nhiều doanh nghiệp nội đã chờ đợi cơ hội này từ lâu, và sự xuất hiện của khung pháp lý sẽ là cú hích để họ chính thức ra mắt dịch vụ một cách hợp pháp.

Vươn tầm thế giới: Ngân hàng và đối tác quốc tế

Một trong những tín hiệu tích cực nhất là sự nhập cuộc của các ngân hàng thương mại. Mới đây, Ngân hàng Quân đội (MB) đã ký thỏa thuận hợp tác với Dunamu – công ty vận hành Upbit (Hàn Quốc), một trong những sàn giao dịch lớn nhất thế giới với khối lượng giao dịch hơn 135 tỷ USD mỗi năm.

Sự hợp tác này mang nhiều ý nghĩa đối với Việt Nam: Ngân hàng mang đến hệ thống thanh toán, giám sát tài chính và độ tin cậy. Đối tác quốc tế cung cấp công nghệ, kinh nghiệm quản lý sàn giao dịch và kết nối toàn cầu.

Ông Oh Kyoung-suk – CEO Dunamu – nhận định: “Việt Nam có hơn 20 triệu người đang sở hữu tài sản số, với tổng khối lượng giao dịch hàng năm trên 80 tỷ USD. Đây là một trong những thị trường tiềm năng nhất châu Á.”

Rõ ràng, sự kết hợp giữa Ngân hàng trong nước và một tổ chức quốc tế đang giúp Việt Nam vươn tầm thế giới: Hình thành một hệ sinh thái mới, hứa hẹn đưa thị trường tiền số Việt Nam vươn ra toàn cầu.

Thách thức: Công nghệ, giám sát và kiểm soát rủi ro

Dù cơ hội rất lớn, nhưng Việt Nam cũng đối mặt không ít thách thức:

Hạn chế về công nghệ giám sát: hiện nay, cơ quan quản lý vẫn thiếu công cụ theo dõi giao dịch blockchain theo thời gian thực – điều cần thiết để phát hiện bất thường và ngăn chặn rủi ro.

Rủi ro tội phạm tài chính: báo cáo của FATF cho thấy, hơn 1% tổng giao dịch tài sản số toàn cầu liên quan đến hoạt động bất hợp pháp, tương đương hàng chục tỷ USD. Việt Nam cần cơ chế AML mạnh mẽ để không trở thành “điểm nóng rửa tiền”.

Đào tạo nhân lực: quản lý một thị trường tài sản số đòi hỏi đội ngũ chuyên gia hiểu sâu về blockchain, pháp lý, tài chính quốc tế. Đây là khoảng trống mà Việt Nam còn thiếu và cần thời gian để bồi dưỡng.

Nếu không xử lý tốt, những thách thức này có thể trở thành “điểm nghẽn” cản trở sự phát triển bền vững.

Triển vọng: Việt Nam trước cơ hội thành trung tâm tài sản số khu vực

Dù còn nhiều rủi ro, nhưng triển vọng là vô cùng sáng. Với hơn 20 triệu người dùng, khối lượng giao dịch 80 tỷ USD/năm và sự nhập cuộc của ngân hàng cùng doanh nghiệp công nghệ, Việt Nam có đầy đủ yếu tố để trở thành một trung tâm tài sản số trong khu vực.

Nếu khung pháp lý được triển khai hiệu quả, Việt Nam sẽ:

• Thu hút dòng vốn quốc tế, tương tự cách Singapore đã làm trong thập kỷ qua.

• Mở ra cơ hội mới cho startup blockchain, fintech và các công ty công nghệ số.

• Đặt nền tảng để phát triển CBDC (tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương) trong tương lai.

Việt Nam chọn cách đi chậm nhưng chắc. Nếu làm tốt, thí điểm 5 sàn giao dịch không chỉ hợp pháp hóa tài sản số, mà còn biến blockchain thành động lực phát triển kinh tế số và hội nhập quốc tế trong 10 năm tới.